ISO 9001 Kalite Yönetimi standardında uzun süredir beklenen revizyon süreci tamamlandı ve dünya üzerinde en yaygın olarak kullanılan standardın yeni revizyonu 15 Eylül 2015 tarihi itibarıyla yayınlandı. Artık ISO 9001:2015 hayatımızda! Bundan sonraki dönemde ISO 9001 belgesi sahibi olan firmaları hummalı bir geçiş süreci bekliyor.
ISO 9001’de neden revizyona ihtiyaç duyuldu?
Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) , ISO 9001’deki revizyonun amaçlarını şöyle özetliyor:
- Standartların değişen ve gelişen dünyaya uyum ihtiyacı
- Kuruluşların giderek daha karmaşık hale gelen iş dünyasına ve ortama daha iyi uyum sağlaması
- Kuruluşla ilişkisi olan tarafların (ilgi grupları-paydaşlar) ihtiyaç ve beklentilerinin daha iyi karşılanması
- Diğer yönetim sistem standartlarıyla uyumun sağlanması
ISO 9001:2015’teki temel değişiklikler neler?
Aslına bakılırsa, 2015 revizyonunda radikal değişiklikler var. Bu değişiklikler bir taraftan standardı daha anlaşılır, daha kullanılır yaparken, diğer taraftan da ISO9001 uygulayıcısı kuruluşlardan beklentileri arttırıyor, çıtayı yükseltiyor.
Firmaların ISO 9001:2015 ile gelen değişikliklere uyum sağlamak için zamanı var tabii ki. Fakat yapısal ve mantıksal değişikliklere uyum sağlamak çok kolay olacak gözükmüyor. Özellikle bazı firmalar yeni yaklaşımları anlamak ve hayat geçirmek için gerçekten sıkıntı çekecekler.
Gelelim değişikliklere…
ISO 9001:2015 incelendiğinde göze çarpan değişiklikleri inceleyelim:
Öncelikle standardın yapısı tamamen değişti. ISO9001:2008’den bildiğimiz 8 ana maddeli yapı ortadan kalktı ve 10 maddeli bir yapı geldi. Bu sürpriz değildi, çünkü yıllar önce ISO, yönetim sistem standartlarının yapısını Annex SL diye bilinen yapı ile değiştirmeye başlamıştı. Bu yapıyla tüm yönetim sistem standartlarının uyumu ve kolay entegrasyonu amaçlanmaktaydı.
Standartta yapılan değişiklikler, standardın “hizmet” sektörüne yönelik uygulanabilirliğini arttırmayı da amaçlıyor. Uzun yıllar boyunca, hatta ilk yayınlandığı 1987 yılından beri, ISO 9001 “üretim” sektörüne yönelik bir standart olmakla eleştiriliyordu. Dolayısıyla ISO’nun en çok önem verdiği hususlardan biri olan bu noktada bir nebze daha iyileştirme sağlandı.
ISO9001:2015 ile gelen önemli değişikliklerden biri, “Kuruluş Bağlamı”. Bu kavram gerçekten çok önemli, çünkü ISO 9001 standardı kalite yönetim sistemimizin tamamen kuruluş bağlamına göre şekillendirilmesini ve yönetilmesini istiyor. Kuruluşlar, içinde bulundukları iç ve dış ortam şartlarını değerlendirerek, buna göre politika ve hedeflerini şekillendirecek ve yönetecekler artık. Standardın bütününü değerlendirdiğimizde, önceki versiyonlarda çağrışımlarını duyduğumuz “Stratejik Yönetim” modelinin artık iyiden iyiye standardın içine yarleştiğini söylemek mümkün.
Proses (Süreç) yaklaşımı; evet, önceki revizyonda da mevcuttu, ama artık süreç yönetiminin ISO 9001:2015 ile çok daha önem kazandığını ISO kendisi söylüyor. Anlaşılan, bu konuya gerekli önemi vermeyen veya kavrayamayan firmalar, artık birkaç iş akış şeması çizerek, bir iki satır doküman yazarak geçiştiremeyecek.
Yine önemi ve vurgusu arttırılan konulardan birisi de liderlik. Üst yönetimin artık kalite yönetim sistemlerinde daha etkin rol almasını istiyor ISO 9001:2015
Standartta en göze çarpan değişikliklerden biri ise hiç şüphesiz doküman ve kayıt yönetimi ile ilgili. Öyle büyük bir değişiklik ki, artık standartta “doküman” ve “kayıt” kelimelerini ve ayrımını göremiyorsunuz. Bunların yerine artık “Dokümante Edilmiş Bilgi” kavramı geldi. Tüh! Şu doküman ve kayıt kavramlarını ve ayrımını daha yeni öğrenmiştik halbuki!
Doküman demişken, Kalite Yönetim Sistemlerinin temel dokümanı olan “Kalite El Kitabı” hazırlama zorunluluğu da ortadan kalktı!
Anlaşılan, kuruluşlar doküman yönetimi ile ilgili süreçlerini sıkıca bir elden geçirecekler.
Yine sürpriz değişikliklerden biri olarak “Önleyici Faaliyet” maddesinin de tamamen standarttan çıkarılmasından bahsedilebilir. Önleyici faaliyet maddesi standarttan çıkartıldı, fakat yok olmadı. Tam tersine önemi öylesine arttı ki, standardın bütünü bir önleyici faaliyet maddesi haline geldi neredeyse. Durum böyle olunca da önleyici faaliyet kavramı bir kaç beden büyüyerek “Risk Bazlı Düşünce” felsefesi haline geldi.
ISO 27001, ISO 14001, OHSAS 18001 gibi standartlardan aşina olduğumuz “Risk Analizi” kavramı, artık ISO 9001’e de geldi. Tabi mantıksal ve uygulamaya yönelik bazı farklılıklarla.
Özetlemek gerekirse, öne çıkan bazı noktalarını vurgulamaya çalıştığımız ISO 9001:2015 standardı, bir önceki versiyonla karşılaştırıldığında, uygulayıcı kuruluşlardan beklentilerini arttırmış görünüyor. Bazı kuruluşların geçiş sürecinde zorlanacağı aşikar. Daha sonraki yazılarımızda geçiş süreci ile ilgili detaylı bilgiler de aktaracağız.
